شام غریبان، مراسم مذهبی شیعیان است که درنخستین شب پس از شهادت امام حسین (ع) و یارانش در روز عاشورا  برگزار می‌گردد. مناطق مختلف  با شیوه های گوناگون به عزاداری شام غریبان میپردازند. وجه تشابه مراسم عزاداری در مناطق مختلف مرثیه خوانی و شمع روشن کردن است ولی در نحوه ی برگزاری این مراسم ها تفاوت هایی وجود دارد .روشن کردن شمع در شام غریبان ترسیم غربت امام حسین ، یارانش  و به اسارت بردن كودكان امام ایشان می باشد.

برگزاری روشن کردن شمع در  مراسم  شام غریبان مناطق مختلف

شام غریبان ، استان همدان بدین گونه است که  برخی هیئت های عزادار با در دست داشتن فانوس و مشعل و با پای برهنه به یاد اسیران کربلا مسیری را طی می کنند وبا روشن کردن شمع در میدان مرکزی شهر همدان و خیابان های اطراف آستان مقدس امامزاده عبدالله(ع) و گلزارهای شهدا، در شام غریبان شهادت امام حسین(ع) به عزاداری می پردازند.

یکی  از رسومات مردم  شهر اردبیل در روز تاسوعا  شمع گردانی است در این رسم که از صبح تاسوعا در شهرها و نقاط مختلف استان اردبیل آغاز شده و تا غروب ادامه می یابد عزاداران  با دسته های شمع به مساجد مختلف محلات رفته  و  با روشن کردن شمع که درحکم ادای نذر ، آن ها محسوب می شود ارادت خود به امام حسین را نشان می دهند . این آئین سنتی بیش از هزار سال در اردبیل قدمت دارد و این رسم در زبان ترکی و محلی به نام (شمع پایلاما ) معروف است مردم  اردبیل   در شام غریبان رسم شمع گردانی را به نحو باشکوه تری برگذار میکنند.

مراسم ویژه شام غریبان امام حسین(ع) در حرم علی بن موسی الرضا (ع) با اقامه نماز مغرب و عشاء آغاز می شود. در مراسم شام غریبان، همه خادمان حرم دور تا دور یکی از بزرگترین صحن ها شمع به دست می ایستند و یکی در وسط نوحه می خواند. تعداد زیادی از عزاداران حسینی و زائران و مجاوران امام رضا(ع) نیز گرداگرد خادمان شمع در دست  به عزاداری می پردازند یک سینی بزرگ هم وسط صحن می گذارند که با شن پر شده و شمع های روشن را در آن فرو می کنند.

برخی مناطق عراق  در شام غریبان مردم با به دست گرفتن شمع و فانوس  به عزاداری  میپردازند.

باوجود تفاوت های که در برگزاری مراسم  شام غریبان در مناطق مختلف وجود دارد ولی درون مایه همه ی آن ها به تصویر کشیدن مظلومیت امام حسین (ع) و یارانش است .